Hỏi 

Thưa bác sĩ ăn khoai
lang có tác dụng gì nhiều lên bịnh tiểu đường hay không?

Đáp 

Khoai lang là món rất
quen thuộc với người Việt Nam, một món ăn bình dân, rẻ tiền, rất dễ kiếm, nhưng
cũng là một món ăn rất bổ dưỡng và có tác dụng trị bệnh. Khoai lang (sweet
potato) còn có tên gọi khác như cam thự, hồng thự hoặc phan thự.

Nguồn gốc của khoai là từ
Peru rồi được trồng ở Âu châu vào thế kỷ thứ 16, sau đó lan sang Á châu. Các quốc
gia trồng nhiều khoai là Trung Hoa, Nam Dương, Việt Nam, Nhật, Ấn Độ. Khoai
thích hợp với vùng nhiệt đới.

Giá trị dinh dưỡng:

Khoai lang không có chất
béo và cholesterol, nhưng chứa một lượng lớn beta carotene, sinh tố A và C,
sinh tố B5 hay pantothenic acid, khoáng chất kali và chất xơ.

Một củ khoai lang nướng
có 117 calori, 2gr chất đạm, 28 gr carbohydrat, 32 mg calci, 63 mg
phospho,  0.5 mg sắt, 400 mg kali, 3 g chất
xơ, 750mg sinh tố A, 30 mg sinh tố C, 8 mg sinh tố B 1.

Công dụng y học:

Khoai lang có nhiều
sinh tố B5 và beta-caroten, nên được coi như có nhiều tác dụng y học tốt.

Sinh tố B5 giúp cơ thể
chống mệt mỏi vì những căng thẳng (stress), cho nên còn được gọi là “sinh tố chống
stress” qua việc thúc đẩy các quá trình chuyển hóa carbohydrat, chất đạm và chất
béo.

Vitamin này kích thích
nang thượng thận, làm tăng sự biến hóa căn bản, tạo ra năng lượng từ chất béo,
chất carbohydrate; làm da bớt nhăn và làm chậm sự lão hóa; làm hệ thần kinh khỏe
mạnh; làm giảm độc tính của thuốc kháng sinh và tia phóng xạ; làm bớt dị ứng,
nhức đầu, đau khớp xương, chống mất ngủ, hen suyễn.

Một củ khoai lang có
khoảng 14 mg beta-carotene. Beta- carotene là một chất có khả năng chống ung
thư nhất là ung thư phổi ngay cả ở người ghiền thuốc lá.

Khoai còn làm tăng tính
miễn dịch, làm giảm nguy cơ bị cườm mắt (catarracts), làm giảm nguy cơ tai biến
động mạch não, chứng kích tim, và làm giảm cholesterol trong máu.

Các cụ ta tin là khoai
lang có thể chữa được bệnh phong nhức khớp xương và chứng đau bụng.

Nhiều người còn cho là
khoai lang có thể làm giảm chứng ói buồn nôn ở phụ nữ có thai, làm kinh nguyệt
điều hòa, lợi tiểu tiện, ngăn ngừa sẩy thai, làm giảm cơn hen suyễn…

Theo giáo sư Đỗ Tất Lợi,
khoai lang có tác dụng nhuận tràng và trong dây khoai lang có một chất giống
như insulin, rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường.

Khoai lang có chứa
oxalate nên người bị sạn thận cần giới hạn tiêu thụ.

Các loại khoai:

Có hai loại khoai lang
chính:

– Loại vỏ mầu nâu vàng,
ruột mầu cam, sau khi nấu, cho nhiều vị ngọt, mềm và có nhiều nước.

– Loại có vỏ mầu hồng lợt,
thịt vàng và khô, ít ngọt, ít hương vị hơn.

Lựa và cất giữ khoai:

Khi mua khoai, ta nên
chọn củ còn chắc nịch, cầm thấy nặng tay, vỏ trơn tru, không trầy xát; tránh
mua khoai bị nứt, hà rỗ vỏ hoặc bị cắt mất đầu mất đuôi.

Mang về nhà, nên cất
khoai trong bóng tối, không để trong tủ lạnh và nên dùng trong vòng hai tuần lễ
để hưởng thụ được tất cả chất bổ dưỡng của khoai.

Khoai cũng được đóng hộp
sau khi nấu chín với đường hoặc được phơi sấy khô.

Món ăn với khoai lang

Khoai lang thường được
dùng để nấu chè hay luộc hoặc nướng.

Nên rửa sạch củ khoai bằng
bàn chải trước khi luộc. Giữ nguyên vỏ khi luộc để khoai khỏi đổi mầu và cũng dễ
bóc hơn. Vỏ khoai có nhiều chất xơ pectin ăn được.

Khoai lang cũng được nấu
với mật ong, mật mía, đường hoặc mật ngô. Khoai chín nghiền nát được dùng làm
bánh, kẹo.

Ngọn non của dây khoai
lang (đọt lang) được dùng như một loại rau ăn phổ biến, còn dây khoai lang được
dùng trong chăn nuôi gia súc. Ngọn khoai lang luộc chấm với nước mắm cáy đặc là
món ăn rất ngon và lành mạnh.

Nhưng có lẽ khoai lang
vùi đống lửa rơm, ăn vào mùa lạnh vẫn là ngon hơn cả. Vừa có tính cách mộc mạc
dân dã, vừa tinh khiết, vừa ăn vừa thổi vào những ngày Đông giá lạnh miền Bắc
Việt Nam.

Khoai lang luộc ăn
không hoặc chấm với mật cũng rất hấp dẫn. Sáng ra, các bác nông phu, trước khi
ra đồng làm việc, điểm tâm với vài củ khoai luộc, uống bát nước chè tươi, thì
cũng đủ sức để làm việc tới trưa.

Trở lại câu hỏi khoai
lang có tác dụng gì cho bệnh nhân tiểu đường không thì xin thưa rằng đây là một
loại thực phẩm có nhiều tinh bột. Mà tinh bột lại chuyển thành đường trong máu.
Nếu ta tiêu thụ vừa phải thì không sao chứ nếu dùng nhiều thì e rằng đường huyết
sẽ lên cao.

Ngoài ra, bệnh nhân tiểu
đường cũng nên lưu ý rằng khoai lang có chỉ số đường huyết (glycemic index)
trung bình nhưng chỉ số sẽ thay đổi tùy theo khoai luộc hoặc nướng. Khi luộc chỉ
số đường huyết là 45, khi nướng chỉ số đường huyết lên tới 94.

Nhắc lại chỉ số đường
huyết là khả năng tăng đường huyết nhanh hoặc chậm của một loại thực phẩm chất
tinh bột. Chỉ số đường huyết càng cao thì lượng đường trong máu sau khi ta tiêu
thụ món ăn này càng lên cao mau.

Khi luộc tinh bột trở
thành một loại chất dẻo như thạch, làm chậm sự chuyển tinh bột ra đường ở trong
máu và như vậy tốt hơn cho người bệnh.