|
Chào bà Liên. Mời bà vào. Có chuyện gì mà mặt bà đỏ gay lên vậy?
-Bá Liên: Từ sáng tơí giờ tôi nhức đầu quá bs ơi. Xin bs đo máu hộ coi có cao không.
-Vâng mời bà ngồi xuố đây để tôi lâý máy đo.
bs đo huyết áp.
-Chà! Huyết áp cao qúa bà ơi, những 176/ 88 bà ơi!!
Rồi sau đó đối thọai …..
1-Huyết áp là gì đấy, thưa bác sĩ?
Huyết áp là áp suất của máu trên thành các động mạch chính.. HA được ghi nhận bằng milimét thủy ngân và đo bằng huyết áp kế đặt ở động mạch cánh tay là nơi áp suất giống như áp suất khi máu rời trái tim. Áp suất cao nhất khi các tâm thất co lại (HA tâm thu) đẩy máu ra khỏi tim. Huyết áp thấp nhất khi tâm thất dãn ra (HA tâm trương) để tiếp nhận máu. Huyết áp bình thường thay đổi tùy theo tuổi. Ở một người trưởng thành, khỏe mạnh và trong tình trạng nghỉ ngơi, huyết áp dưới 120/80 được coi là bình thường, lý tưởng là khoảng 117/75.
Hệ thần kinh giao cảm và vài kích thích tố điều chỉnh giữ huyết áp ở mức độ bình thường. Hoạt động quá sức, sự cảm xúc, căng thẳng tâm thần đều làm tăng HA tâm thu. Ngược lại khi ngủ HA này lại thấp nhất. Huyết áp thấp ở trẻ em, tăng dần khi ta lớn
2-Thế nào là cao huyết áp?
Khi áp suất lên tới 140/90 là cao huyết áp. Huyết áp 120/ 80 là Tiền Cao HA và ta đã phải lưu tâm rồi. Chỉ cần một con số lên cao đã bị bệnh cao H.A .Thường thường cao HA được phát hiện khi ta đi bác sĩ khám bệnh hoặc tình cờ nhờ bạn bè đo.
3-Tại sao huyết áp lại lên cao?
Cao HA có thể là nguyên phát hoặc thứ phát.
Thứ phát là do hậu quả của các bệnh như bệnh thận, bệnh nang thượng thận, bệnh nội tiết, bệnh về động mạch; do uống thuốc viên ngừa thai, thuốc có thể gây nghiền như cocaine, amphetamine.
Có tới 90 % đến 95% các trường hợp cao HA là nguyên phát và không biết rõ nguyên nhân. Tuy không biết rõ nguyên nhân nhưng một số rủi ro có thể đưa tới cao HA thứ phát. Đó là:
a-Gia đình. Nếu trong gia đình có người bị cao huyết áp hoặc tai biến động mạch não thì ta có thể bị cao huyết áp vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời.
b-Giới tính. Ở tuổi trẽ và trung niên, nữ giới thường ít bị cao HA hơn nam giới. Nhưng tới tuổi ngoài 60 thì tỷ lệ ngược lại. Khi các bà uống thuốc viên ngừa thai thì nguy cơ cao HA tăng.
c-Mập phì. Kết quả của nhiều nghiên cứu cho hay người mập phì thường hay bị cao HA hơn người thường và khi ta lên cân thì huyết áp cũng lên cao. Lý do là mập thì tế bào cần nhiều máu để có đủ dưỡng khí và chất dinh dưỡng. Tim sẽ phải làm việc nhiều hơn để bơm máu vào động mạch, áp suất dộng mạch sẽ gia tăng. Ngoài ra tế bào mỡ cũng tiết ra hóa chất làm tổn thương thành động mạch và tim.
d-Muối sodium Ở một số người, sử dụng nhiều muối cũng đưa tới cao H.A vì muối giữ nước trong cơ thể.
Ít potassium. K giữ thăng bằng muối Na ở tế bào. Thiếu K tế bào giữ muối lại và đưa tới cao huyết áp.
e-Căng thẳng tâm thần. Nghiên cứu cho hay khi tâm thần luôn luôn căng thẳng thì cũng dễ bị cao huyết áp và bệnh tim hơn là người giữ tâm thân an lạc. Lý do là stress sẽ khiến nang thượng thân tiết ra nhiều adrenaline, mà hóa chất này làm mạch máu co bóp, tim đập nhanh,
Không vận động cơ thể. Hậu quả của không vận động là mập phì, mà mập lại tăng việc làm cho tim để đưa máu vào dộng mạch nuôi tế bào. Từ đó huyết áp lên cao.
h-Thuốc lá. Các hóa chất làm tổn thương lớp màng lót thành động mạch, chất béo đọng vào đó, tăng sức cản của mạch máu, huyết áp lên cao. Lâu dần tình trạng này sẽ đưa tới nguy cơ cơn suy tim và tai biến động mạch não. Nicotine cũng đã được coi như là một rủi ro đưa tới huyết áp lên cao bằng cách làm động mạch co hẹp, tăng sức ép của máu.
i-Rượu. Chưa có bằng chứng là rượu làm tăng huyết áp, nhưng ghiền rượu kinh niên sẽ đưa tới suy tim???
5-Xin kể những dấu hiệu của Cao HA.
Đa số người cao huyết áp không có triệu chứng gì rỏ rệt. Một số than phiền bị nhức đầu, chóng mặt, chẩy máu mũi. Đây có thể là dấu hiệu báo trước. Nhiều người thấy hay đổ mồ hôi, bắp thịt co rút, yếu mệt, hồi hộp với tim đập nhanh, đi tiểu nhiều.
6- Tôi được bác sĩ cho hay bị cao Huyết áp. Bây giờ tôi phải làm gì?
Vâng, đây cũng là thắc mắc của nhiều người vì bối rối, lo sợ, không biết phải làm gì; không biết có chữa khỏi được không, đời sống mình sẽ ra sao…Có người cũng nói huyết áp tôi bảo rằng cao mà tôi đâu có thấy dấu hiệu, triệu chứng gì đâu. Vậy thì uống thuốc làm gì.
Trước hết là khi bác sĩ nói huyết áp của bạn trên 140/ 90 sau nhiều lần đo, thì bạn đã bị cao huyết áp rồi đấy. Bây giờ thì bạn hãy bình tĩnh nghe hướng dẫn của bác sĩ về cách dùng thuốc, kiêng khem ăn uống, thay đổi nếp sống. Việc điều trị thường kéo dài suốt đời, nên bạn cần tích cực và hợp tác với bác sĩ và nhân viên của lang y. Cao huyết áp là bệnh có thể chữa để mang áp suất về với mức bình thường của bạn.
Còn nói rằng không có triệu chứng thì uống thuốc làm gì. Xin thưa: Cao H.A đã được coi như tên sát nhân thầm lặng, âm thầm hủy hoại cơ thể bạn đấy, nhất là khi bạn không uống thuốc. Bạn có thể bị tai biến mạch máu não, cơn quỵ tim, suy thận, lú lẫn, mù lòa. Đời sống của bạn sẽ khó khăn, suy yếu dần và có thể sớm mệnh một.
7-Xin nói qua về cách điều trị cao huyết áp.
Sau khi khám bệnh, làm một số thử nghiệm, bác sĩ sẽ xác định bạn có bị cao huyết áp hay không.
Ngoại trừ khi áp suất lên quá cao, bác sĩ sẽ theo dõi, khuyên bạn thay đổi nếp sống, cận động cơ thể, ăn uống kiên khem, giảm béo phì.. Nếu áp suất vẫn cao thì bác sĩ sẽ cho bạn uống thuốc để hạ huyết áp. Có rất nhiều dược phẩm rất công hiệu làm hạ huyết áp rất mau. Nhưng vài loại thuốc cũng khá đắt tiền và cũng gây ra một số tác dụng phụ không muốn.Bác sĩ sẽ giải thích cho bạn cách dùng, các tác dụng không muốn. Bạn cần làm theo lời thầy thuốc và báo cho thầy thuốc hay nếu có khó chịu cũng như hiệu quả của thuốc.
8-Tôi có phải kiêng khem ăn uống gì không?
Có chứ.
a-Bạn nên giảm tiêu thụ muối vì có tới 40% dân chúng rất mẫn cảm khi ăn nhiều muối và huyết áp lên cao. Để biết bạn có ở trong nhóm này hay không, bạn có thể thử bằng cách bớt muối trong hai tuần lễ, coi HA có xuống không. Xin bạn cũng lưu ý rằng thịt đóng hộp và những thực phẩm làm sẵn ăn ngay là có nhiều muối lắm đấy.
b-Giảm chất béo nhất là loại bão hòa và giảm cholesterol dể tránh đóng mỡ trong lòng động mạch và tránh cơn dột quỵ tim và stroke.
b-Ăn nhiều rau và trái cây như cam, chuối, khoai tây vì có nhiều potassium lại ít cholesterol.
c-Ngưng hút thuốc lá và uống rượu vừa phải thôi, khoảng 55 cc rượu mạnh, 155 cc rượu vang, 355 c la de, hai lần mỗi ngày.
d- Tránh mập phì. Huyết áp thường tăng khi cơ thể mập.Người mập mà huyết áp cao thì có thể hạ một đơn vị huyết áp khi giãm hai pounds
9-Tôi nghe nói vận động cơ thể cũng giúp giảm cao huyết áp, có đúng không?
. Đúng vậy: vận động cơ thể đều dặn và vừa với sức mình rất tốt giảm huyết áp tới vài điểm.
10-Xin chỉ cách đo huyết áp tại nhà.
Việc tự đo huyết áp là việc đáng khuyến khích để ghi sự thay đổi áp suất trong ngày, giúp thầy thuốc dễ bề điều chỉnh thuốc cho có hiệu quả. Ta có thể đo hai lần một ngày trong hai tuần rồi một lần mỗi ngày trước khi uống thuốc. Khi máu đã tương đối bình thường thì chỉ cần đo vài lần trong tuần.
Sau đây là cách đo HA.
*Nên ngồi nơi im lặng để có nghe được tiếng động khi dòng máu lưu thông
*Ðể dễ so sánh nên đo trong cùng vị thế vì huyết tháp thay đổi khi ngồi hoặc nằm;
*Ðặt cẳng tay lên một mặt phẳng; cánh tay nằm ngang với trái tim;
*Vén tay áo để lộ cánh tay; quấn vòng bao cao su quanh cánh tay;
*Dặt ống nghe lên động mạch ở khuỷu tay;
*Bơm bao cao su cao hơn huyết áp tâm thu bình thường 30 mmg. Khi này ta không nghe tiếng đập của tim.
*Từ từ thả hơi khỏi bao cao su; khi nào nghe thấy tiếng tim đập đầu tiên, đọc chỉ số và đay là HA tâm thu;
*Tiếp tục thả hơi tới khi không nghe tiếng tim đập thì đó là HA tâm trương.
* Ghi cả hai số đọc và đó là HA của mình.
Về máy đo thì có hai loại:
Loại máy bơm bằng tay, có kim đồng hồ chỉ số huyết áp trong khi ta nghe nhịp tim bằng ống nghe, và loại máy mà số huyết áp hiện trên màn ảnh nhỏ.
Loại trên dễ mang khi di chuyển, có ống nghe nhịp tim sẵn, giá tiền vừa phải từ 20-30 mỹ kim. Nhưng máy có vài điểm bất tiện là dễ hư hao, không chính xác, không thuận tiện cho người nghểnh tai vì phải nghe nhịp tim bằng ống nghe.
Máy digital hiện nay phổ thông hơn, dễ đọc vì con số hiện trên màn ảnh, đôi khi lại in kết quả luôn, dễ sử dụng, tiện lợi cho người bị kém thính giác vì không phải nghe nhịp tim. Máy có thể bơm căng bằng tay hay tự động, xả hơi thì tự động. Bất tiện của máy trước hết là đắt tiền hơn, từ 40 tới 100 mỹ kim, độ chính xác của máy thay đổi khi cơ thể cử động hay khi nhịp tim không đều, máy cũng cần cục pin để điều hành.
Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức
Texas-Hoa Kỳ
|
Giải đáp y học