Hãm Hiếp
Hãm hiếp thường xảy ra tại Hoa Kỳ.
Theo một số nghiên cứu:
-84% hãm hiếp không được báo cáo;
-46% do người quen;
-77% biết rõ hung thủ, như thân nhân, lối xóm, người quen hoặc bạn trai.
-1/ 7 người vợ bị chồng hãm hiếp
Đây là một kinh nghiệm rất đau đớn và tâm tư, phản ứng của nạn nhân khá phức tạp.
Cảm giác tội lỗi.
Nhiều nạn nhân cảm thấy tội lỗi vì xã hội thường lên án họ với một lý do nào đó. Nhưng không ai xứng đáng để bị hãm hiếp dù họ ăn mặc hở hang, khêu gợi hoặc quá chén say xỉn. Xin nhớ, bị hãm hiếp rất hiếm do lỗi của mình.
Sợ hãi
Sợ hãi sau khi bị hãm hiếp là cảm giác thường thấy. Vì bị hãm hiếp là điều rất đáng sợ. Sau sự việc, nhiều nạn nhân cảm thấy vô cùng khủng hoảng, rơi vào tâm trạng giống như là khi đang bị hiếp.
Xa lánh
Xa lánh tất cả những gì liên quan tới việc bị hãm hiếp. Nhiều nạn nhân còn từ chối mọi sự giúp đỡ để không phải nhớ lại thảm trạng. Tuy nhiên, xa lánh ngay sau khi xảy ra tai nạn thì tạm chấp nhận được chứ về lâu về dài thì không nên, vì mình cần hỗ trợ để tiếp tục cuộc sống bình thường.
Tức giận
Tức giận với hung thủ, với bản thân và với họ hàng hoặc xã hội là phản ứng thường thấy. Theo các nhà chuyên môn, sự tức giận có thể góp phần giúp hàn gắn niềm đau.
Mất niềm tin
Nhiều khi cần một thời gian dài để nạn nhân có thể lấy lại niềm tin với mọi người.
Nếu bị người quen biết hãm hiếp , nạn nhân có thể cảm thấy mất tin tưởng vào sự nhận xét của mình với mọi người.
Nếu bị người lạ hiếp thì nạn nhân cảm thấy không tin bất cứ ai mà mình không biết.
Không tự kiểm soát
Nạn nhân mất sự tự kiểm soát. Lý do là họ đã không tự bảo vệ cơ thể mình khi bị hiếp. Một trong những yếu tố quan trọng để phục hồi là phải lấy lại quyền tự kiểm soát này.
Cảm giác tê dại
Sau tai nạn, nạn nhân thường rơi vào tâm trạng tê dại hoàn toàn, không một chút cảm xúc, cảm giác và đây cũng là cách để đối phó với rủi ro.
Hồi tưởng
Nhiều nạn nhân có những cơn ác mộng, nhớ lại sự bị hãm hiếp. Những hồi tưởng này cũng làm tan nát tâm hồn nạn nhân, chẳng khác chi khi đang bị hiếp. Họ mất ăn mất ngủ, bỏ các sinh hoạt thường lệ.
Tại địa phương mình mới có một vị thành niên đồng hương bị hiếp dâm, đang ở trong hoàn cảnh rất khó khăn, cần được sự hỗ trợ cứu giúp.
Xin bà con mở rộng từ tâm.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Già Cậy Con…
Vào mùa Xuân năm 1983, chính quyền Reagan cho hay là các tiểu bang có thể làm luật yêu cầu con cái đóng góp trong việc chăm sóc cha mẹ già để giảm gánh nặng cho ngân sách địa phương. Tuy nhiên, sáng kiến này không được công luận hỗ trợ, với nhiều ý kiến phản bác. Chẳng hạn có một ràng buộc nào bắt con cái phải có trách nhiệm về đời sống của cha mẹ. Nếu có, tới mức độ nào. Và ngược lại thì cũng có thắc mắc là liệu cha mẹ có “nợ” gì con cái không.
Đây là khái niệm nằm trong câu nói của văn hóa dân gian người Việt mình: “Trẻ cậy cha, già cậy con”.
Xét cho cùng thì giữa cha mẹ và con cái đều có những mối “Nợ” qua lại.
Với trách nhiệm của con cái, quan tòa Sir William Blackstone (1723 – 1780) của Anh có viết trong tác phẩm luật nổi tiếng Commentaries on the Laws of England như sau:
“…những người bảo vệ sự yếu đuối khi ta còn bé bỏng đều có quyền nhận sự hỗ trợ của ta khi suy nhược tuổi già; những người mà bằng sự nuôi dưỡng và giáo dục đã giúp con cái thành đạt đều tới lượt nhận được sự hỗ trợ của con cái khi cần”.
Còn cha mẹ thì cũng có “nợ” đối với các con.
Nợ đầu tiên và quan trọng là cha mẹ có trách nhiệm giúp con phát triển để trở thành người trưởng thành có lý trí và đầy đủ khả năng cũng như cố gắng bảo vệ chúng với những hành vi có hại do chính chúng gây ra. Rồi một hướng dẫn đúng đắn, một tinh thần kỷ luật vững chắc, một niềm tin tôn giáo căn bản làm chỗ dựa cho linh hồn.
Cha mẹ còn “nợ” con cái sự dạy dỗ trong việc tôn trọng quyền hạn, ý kiến người khác, tôn trọng pháp luật bằng hành động của mình để chúng noi gương. Trẻ bị lường gạt thì lớn lên sẽ lường gạt người khác.
Con cái cũng cần được cha mẹ tôn trọng sự riêng tư, chẳng hạn không đọc lén thư từ, bút ký, không lục ngăn kéo, túi xách tay của các con…
Khi lớn lên, đôi khi con cái cũng hành động “trật đường rầy”. Chúng cần được điều chỉnh nhưng không quá gắt gao, hạ phẩm giá mà có cân nhắc khuyến khích kèm theo lời khen với một nụ cười. Đứa trẻ lớn lên mà không thấy tình thương trong gia đình thì sau này chúng cũng khó mà có tình cảm thương yêu với tâm hồn hoan lạc.
Nhưng cha mẹ không nợ con những dịch vụ thời đại, như “Ông bà ơi, giữ các cháu hộ chúng con tuần sau nhé. Chúng con đi vacation”. Hoặc “Con cần mua xe mới, cha mẹ giúp con một nửa tiền nhé”…
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức.
Sách Sử Ký có ghi lại chuyện công tử Quý Trát, con vua nước Ngô, đi chu du thiên hạ. Qua nước Từ ông vào yết kiến nhà vua.
Vua Từ thấy Quý Trát có thanh gươm quý cứ chăm chăm nhìn mà không dám nói xin. Quý Trát biết ý,cũng muốn tặng nhưng chưa tiện vì cuộc du hành chưa hoàn tất.
Khi trở về, qua nước Từ, ông được tin nhà vua đã băng hà. bèn tới thắp nhang viếng mộ và để lại thanh gươm, kính tặng.
Quý Trát đã giừ lời hứa mặc dù chỉ mới là ý định trong lòng.
Trong đời sống hàng ngày có nhiều lúc ta hứa với người này người kia một điều nào đó. Lời hứa có thể là quả quyết hoặc mơ hồ nhưng đều ảnh hưởng tới mối giao tế giữa mình với người khác. Giữ được lời hứa thì uy tín của mình sẽ tăng lên trong khi đó phụ lời hứa thì sự thất bại trong trường đời là điều thấy trước. Cho nên hiền triết Khổng Phu Tử xưa kia có nói: “Nhân vô tín bất lập”, người không giữ được chữ tín thì không đứng được ở đời. Ông cũng đặt chữ Tín vào nhóm Ngũ Thường với Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín.
Thực tế mà nói thì giữ lời hứa quả tình là điều quan trọng.
Một người đang ở trong hoàn cảnh tuyệt vọng với ý nghĩ quyên sinh mà lời hứa cứu giúp đã được thực hiện thì một mạng sống đã được duy trì.
Đôi trẻ kết hôn giữ được lời hứa đầu bạc răng long thì chắc có nhiều hạnh phúc. Nhưng cũng có những hoàn cảnh hứa nhiều mà thực hiện chẳng được bao nhiêu, vì không ý thức được khả năng, vì vui miệng hứa trăng hứa cuội, vì huênh hoang tỏ vẻ ta đây hứa càn. Thánh Kinh nhắc nhở “Kẻ to miệng hứa… mà không giữ lời hứa chẳng khác nào có mây, có gió mà chẳng có mưa” (Cn 25,14).
Và trở thành con người bất tín.
Bất tín thì sẽ cô đơn lạc lõng trong xã hội. Như thi sĩ William Shakespeare cảnh cáo “Đừng tin kẻ dù đã một lần sai hẹn”.
Cho nên Napoleon Đệ Nhất nhắc nhở : “Cách giữ lời hứa tốt nhất là không bao giờ hứa”.
Nhưng mấy ai sống chung với nhau mà lại làm được như vậy.
Thực tế hơn, văn hào Jean Jacques Rousseau khuyên: “Chậm rãi đưa ra lời hứa bao giờ cũng trung thành giữ được lời hứa”.
Hoặc theo sử gia Irving Washington “Đừng nhận cái gì mà ta không thể thực hiện nhưng hãy cẩn trọng giữ lời hứa”,.
Và khi đã:
“Nói lời thì giữ lấy lời
Đừng như con bướm đậu rồi lại bay”.
Cũng như:
“Nói chín thì phải làm mười.
Nói mười làm chin, kẻ cười người chê”.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Cho Vừa Lòng Nhau
Bạn có biết, ngoài vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thực phẩm, nếm vị mặn ngọt chua đắng của thức ăn nước uống, lưỡi còn tham dự vào sự phát âm, hoàn thành tiếng nói để con người có thể đối thoại giao tế với nhau.
Là một cấu trúc với các mô bào mềm, cho nên lưỡi có thể uốn éo khiến cho lời ăn tiếng nói lên bổng xuống trầm, ngọt ngào dễ nghe nhưng cũng có lúc đay nghiến, xóc họng, chua cay. Cho nên cổ nhân ta mới có nhận xét rằng “Lưỡi không xương, trăm đường lắt léo”.
Truyện xưa kể lại rằng:
“Có một ông chủ muốn thử lòng tên gia nhân, bèn bảo y làm thịt một con heo rồi mang bộ phận nào ngon nhất thì nấu cho ông một món nhậu để đãi khách quý. Người giúp việc y lời, lấy cái lưỡi nấu món sốt vang tuyệt hảo hầu ông chủ. Một lần khác, ông chủ cũng khiến anh ta làm công việc tương tự, nhưng lấy bộ phận nào dở ẹc nhất để làm món ăn mời khách, một người mà ông ta không ưa. Gia nhân bèn tái bản món lưỡi heo sốt vang như trước.
Ngạc nhiên ông chủ hỏi cho ra lẽ, thì gia nhân bèn đáp: Thưa lão gia, cũng một cái lưỡi, khi tốt với nhau thì thốt ra những lời ân tình, trìu mến nhưng khi hận thù đằng đằng thì cũng cái lưỡi đó ở cùng con người đó lại phát ra những lời độc địa có thể gây ra tán gia bại sản, phá hoại hạnh phúc gia đình người khác”.
Tâm lý chung của con người là thích nghe những lời nói dịu dàng khiến cho con kiến trong lỗ cũng bò ra. Nhưng có lẽ cũng chẳng nên quá mật ngọt đến nỗi bã lã giả dối, “nói vậy mà không phải vậy”, để người dễ tin “cứ tưởng bở”. Đồng thời cũng nên “liệu lời ăn nói cho vừa lòng nhau”, để “vui lòng khách đến, vừa lòng khách đi” chứ chằng nên quá phũ phàng tiếng bấc tiếng chì. Vì “lời nói chẳng mất tiền mua”.
Do đó, biết xử dụng ngôn từ một cách khôn ngoan là điều tưởng cũng nên làm. Thủ tướng nước Anh Winston Churchill có nói: “Dù có nuốt đi những lời độc địa thì dạ dày chúng ta cũng không bị trúng độc”.
Đó cũng là kinh nghiệm mà người xưa vẫn nhắc nhở “Uốn lưỡi bẩy lần trước khi nói”, vì “vết thương dao cắt dễ lành, lưỡi đâm khó chữa”.
Gặp một người có ngôn từ độc ác thì cũng chẳng nên chấp nhất, “hòn đất ném đi, hòn chì ném lại”, chỉ gây thêm hận thù.
Cho nên tục ngữ ca dao mình có câu nói:
“Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Đó là vế dưới của câu ngụ ngôn, “Một lời nói dối, sám hối bẩy ngày” của dân gian mình.
Người châu Phi có một câu tương tự “The end of an ox is beef, and the end of a lie is grief”. Cuối cùng thì con bò đực trở thành miếng beefsteak và hậu vận của nói dối là sầu hận.
Sách Quốc văn Giáo khoa thư kể chuyện bé Ất có tính hay nói dối. Đã nhiều lần Ất kêu cháy nhà để đánh lừa người ta rồi cười. Một hôm cha mẹ nó đi vắng, chẳng may nhà bị cháy thật. Ất chạy vào làng cầu cứu nhưng không ai tới vì cho là Ất lại nói dối,. Thế là căn nhà cháy tan. Lúc đó Ất mới biết nói dối là thiệt cho mình, nhưng đã quá muộn.
Theo các nhà chuyên môn, con người bắt đầu nói dối ở tuổi lên 4, lên 5, khi mà các cháu biết sử dụng lời nói dối vô hại để được cha mẹ cưng chiều. Rồi do thói quen, lớn lên chúng tiếp tục hành động tương tự. Để tự bảo vệ. Để có chút tiếng tăm. Có thêm lợi nhuận tài chánh cũng như tỏ ra là mình biết nhiều.
Nghiên cứu cho hay, ngưởi Mỹ nói dối ít nhất là 11 lần trong một tuần lễ.
Ở quê hương hiện nay thì nói dối hầu như là chuyện bình thường. Nhà văn Nguyên Ngọc có nhận xét, “Tôi cho rằng căn bệnh nặng nhất, chí tử nhất, toàn diện nhất của xã hội ta hiện nay là bệnh giả dối. Chính cái giả dối tràn lan khiến người ta không còn thật sự tin vào bất cứ điều gì nữa”.
Khi nói dối thì mắt la mày lét, hơi thở hơi nhanh, mồ hôi ướt trán, giọng nói thay đổi với “ừm” “ừ” tằng hắng. Nhưng người mặt trơ trán bóng nói dối nhờn môi thì lại tỉnh bơ cười toét.
Diderot có nhận xét rằng “Lợi điểm của nói dối chỉ kéo dài chốc lát nhưng cái lợi của sự thực thì vĩnh viễn”.
Còn George Bernard Shaw nghiêm khắc hơn, “Hình phạt đối với kẻ nói dối là không ai tin hắn mà chính hắn cũng không dám tin ai.”.
Các tôn giáo đều khuyên không bao giờ nói dối.
Mới đây giáo sư tâm lý Anita Kelly, Đại học Notre Dame -Indiana cho hay khi con người nói dối nhiều thì sức khỏe suy sụp, khi bớt nói dối thì sức khỏe khá hơn. Vì đương sự cảm thấy ít lo sợ sự giả dối bị phanh phui.
Nhưng ở đời lại có những hoàn cảnh trái ngược, như La Fontaine viết “Đối với chân lý, người ta lãnh đạm dửng dưng mà đối với dối trá thì lại hăng say vồn vã”.
Vì tư lợi, ích kỷ…
Đời sao mà nhiều mâu thuẫn!!!
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức.
3-Quyền được cấp cứu
Khi bị thương tích, bệnh hoạn trầm trọng bệnh nhân có quyền được nhận vào các cơ sở y tế khẩn cấp ở bất cứ nơi nào để được điều trị.
4-Quyền góp ý kiến
Bệnh nhân có quyền cũng như trách nhiệm tham gia vào việc điều trị bệnh của mình; có quyền từ chối điều trị dù là do bác sĩ đề nghị. Bác sĩ và nhân viên y tế sẽ giải thích cho bệnh nhân các hậu quả về sự từ chối này.
5-Quyền được tôn trọng và không bị đối xử khác biệt
Người bệnh phải được tôn trọng. không phân biệt đối xử trong mọi trường hợp như chủng tộc, mầu da, tôn giáo, khuynh hướng tình dục, nguồn gốc thanh toán y phí và được thông báo chi tiết về chi phí trong các dịch vụ y tế
Bệnh nhân phải được tôn trọng sự riêng tư, được thân nhân thăm viếng trong khi điều trị tại bệnh viện
Sự tương kính giữa bệnh nhân và nhân viên y tế là điều kiện cần thiết cho việc cung cấp và tiếp nhận chăm sóc sức khỏe.
6.Quyền được giữ bí mật tình trạng sức khỏe của mình
Bệnh nhân có quyền thổ lộ cho người cung cấp dịch vụ y tế các chi tiết về bệnh trạng của mình. Các dữ kiện này phải được bảo vệ bí mật.
Bệnh nhân có quyền coi lại và làm bản sao hồ sơ bệnh lý của mình cũng như yêu cầu sửa đổi nếu thấy không đúng hoặc không đầy đủ.
7.Quyền than phiền, khiếu nại
-Bệnh nhân có quyền được giải quyết một cách công bằng, nhanh chóng mọi than phiền của mình đối với nơi điều trị, cách chữa, bác sĩ hoặc nhân viên y tế. Các than phiền này cũng gồm thời gian chờ đợi quá lâu, giờ giấc không thích hợp, cách đối xử của nhân viên, tiện nghi của cơ sở điều trị.
Biết quyền hạn để tự bảo vệ sức khỏe là quan trọng.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức.