Hỏi
Năm nay con được 35
tuổi, có 2 con; 6 tuổi và 3 tuổi. Từ khi sanh cháu thứ hai con bị chứng nhịn tiểu
không được. Mỗi lần mắc tiểu là phải đi vội vào nhà vệ sinh, đi chưa tới nhà vệ
sinh là nước tiểu đã chảy ra quần phải lấy tay kẹp lại. Khi lấy tay kẹp như vậy
thì rất là tức như muốn sắp bể bọng đái. Cũng may là con không có đi làm chỉ ở
nhà. Con rất sợ mỗi khi ra ngoài đường, nếu lỡ mắc tiểu mà không đi kịp nhà vệ
sinh hoặc có nhà vệ sinh mà nín không được phải lấy tay kẹp lại thì xấu hổ
quá.
Khi con uống một ly
nước là con đi tiểu 4,5 lần trong vòng một tiếng.
Mùa Đông đến con bị dị
ứng nhảy mũi nhiều lần thì thỉnh thoảng mới bị té nước tiểu ra quần còn khi cười
hoặc la lớn thì không có bị.
Con rất mỏi mệt với
chứng bịnh này vì lúc nào dưới đáy quần cũng ẩm ướt rất khó chịu, đôi khi làm
con bị nhiễm trùng đường tiểu. Con đang
có ý định đi bác sĩ nhưng không biết nói bệnh như thế nào đây vì Anh ngữ con chỉ
biết rất ít. Xin bác sĩ giải thích cho con hiểu nguyên nhân và cách chữa trị ra
sao trước khi con lấy hẹn đi bác sĩ.
– Thanh Nhàn
Đáp
Chào bà Nhàn,
Xin thông cảm với nỗi
buồn bực “xấu hổ” của bà khi mà đang vui cười với bầy con hoặc bạn bè rồi đột
nhiên nước tiểu vung vãi ra, ngoài ý muốn. Nhưng xin thưa là hiện nay tại đất
nước Hoa Kỳ này cũng có cả triệu người nam cũng như nữ đang lâm vào hoàn cảnh
tương tự như bà. Nói vậy để bà không cảm thấy mình cô đơn với chứng nhịn tiểu
không được. Trước khi góp ý về trường hợp
của bà, tôi muốn gửi tới bà cũng như độc giả tuần báo Trẻ mấy hiểu biết căn bản
về bệnh này, vì “biết người biết mình” thì mình giải quyết khó khăn sẽ dễ dàng
hơn.
Bệnh mà bà nói tiếng
Anh gọi là Incontinence urine, tiếng Việt là Tiểu són, Tiểu không tự chủ hoặc bệnh
không kềm được nước tiểu do bệnh nhân mất quyền kiểm soát bọng đái của mình. Một
số người chỉ nhỏ vài giọt nước tiểu, nhiều người khác thì nhiều hơn, đôi khi ướt
sũng cả đũng quần.
– Nam nữ đều bị bệnh
nhưng nữ nhiều gấp đôi nam và người cao tuổi nhiều hơn người trẻ tuổi.
– Không kềm đựơc vì có
sự rối loạn ở dây thần kinh và cơ bắp điều khiển các bộ phận liên quan tới sự
tiểu tiện.
– Nước tiểu do thận thải
ra và được đưa xuống chứa ở bọng đái. Khi bọng đái đầy nước tiểu thì bọng đái
co bóp đẩy nước tiểu ra ngoài qua ống dẫn nước tiểu. Một cơ vòng ở ống dẫn nước
tiểu sẽ mở để nước tiểu chảy ra.
Nguyên nhân:
Có nhiều lý do đưa đến
tiểu són, như là:
1- Tiểu són vì tăng áp
lực trong xương chậu đè vào bọng đái như là khi ta ho mạnh, cười to liên tục, hắt
hơi, nâng nhấc vật nặng. Phụ nữ có thai hoặc trong khi sanh, áp lực lên bọng
đái cũng tăng do đó hay bị són tiểu;
2- Tiểu són do một thôi
thúc mót đi tiểu. Bình thường một tín hiệu cho bọng đái hay là cần tiểu tiện
nhưng cho ta một thời gian ngắn để vào buồng vệ sinh. Trường hợp thôi thúc thì
chưa tới WC nước tiểu đã rỉ ra rồi. Đó là khi bọng đái bị nhiễm trùng, bị kích
thích hoặc trong các bệnh suy yếu thần kinh như bệnh liệt rung Parkinson, bệnh
Alzheimer, tai biến não…
3- Tiểu són khi bọng
đái bị quá tải nước tiểu vì bàng quan không loại bỏ hết nước tiểu, còn sót lại
một chút rồi lại tiếp tục nhận nước tiểu từ thận, sẽ mau đầy. Bọng đái bị kích
thích, phải đi tiểu. Loại này thường thấy ở bệnh nhân tiểu đường, suy thận, tổn
thương rễ thần kinh tủy, thương tích bọng đái…
– Uống nhiều nước là bắt
buộc phải đi đái;
– Rượu, cà phê, nước có
hơi kích thích bọng đái và ta phải giải tỏa;
– Một số dược phẩm chữa
bệnh tim mạch, cao huyết áp kích thích bọng đái;
– Ở người tuổi cao, cơ
bắp nâng đỡ bọng đái bị yếu, dung lượng bọng đái giảm khiến cho nước tiểu hơi đầy
đã mót tiểu;
– Nhiều vị tuổi cao bị
tiểu són vì bệnh thể chất hoặc tâm thần khiến họ không vào buồng tắm đúng lúc để
tiểu. Nhiều vị bị viêm khớp chưa mở được cúc quần đã tóe đái;
– Viêm nhiễm bọng đái,
viêm sưng nhiếp tuyến;
Điều trị:
Về điều trị, có nhiều
cách:
1- Thay đổi thói quen
tiểu tiện:
– Huấn luyện bọng đái để
kiểm soát cảm giác “buồn tiểu” bằng cách trì hoãn tiểu theo ý muốn của mình:
khi mót đái thì nín khoảng dăm bẩy phút rồi hãy tiểu; hoặc tiểu một chút rồi
nín một lúc sau đó tiểu nốt. Để nín, khi thấy mót tiểu thì hãy hít thở sâu thư
giãn trong vài phút rồi hãy đái.
– Tập nín khoảng mươi
phút rồi tăng thời gian lên cho tới khi chỉ đi đái mỗi ba bốn giờ. Mục đích là
để mình tự chủ, điều khiển được bọng đái. Có vẻ phức tạp nhưng rất hữu hiệu.
– Đi tiểu vào thời gian
định trước thay vì mót là đi. Chẳng hạn chỉ vào toilet mỗi 2 hoặc 3 giờ.
– Huấn luyện tăng cường
sức mạnh của cơ bắp hốc xương chậu và cơ vòng ở ống tiểu, gọi là phương pháp
Kegel: co nhín hậu môn, nhín cơ ở chung quanh bọng đái. Nhín đúng nếu ta thấy
cơ quan sinh dục nhúc nhích nâng cao hoặc đang tiểu mà ta gò cơ bắp vùng sàn chậu
không đái nữa thì là đúng. Nhín chừng 10 giây rồi tiểu rồi lại nhín. Nhắc đi nhắc
lại mươi lần, tập làm vài ba lần mỗi ngày. Rất mất công nhưng tập nhín mãi
thành ra quen và ta làm chủ, muốn tiểu lúc nào thì tiểu.
– Gắn điện cực vào hậu
môn hoặc âm hộ kích thích mấy sợi cơ bắp nâng đỡ bọng đái để chúng mạnh hơn, nhờ
đó kiểm soát được tiểu tiện.
2- Dược phẩm:
Một vài loại dược phẩm
để hỗ trợ sự nín đái như oxybutynin (Ditropan), tolterodine (Detrol),
darifenacin (Enablex), fesoterodine (Toviaz), solifenacin (Vesicare) and
trospium (Sanctura), Tofranil có thể được bác sĩ dùng.
3- Các phương pháp điều
trị khác:
– Phụ nữ có thể được đặt
vòng gọi là Pessary để nâng bọng đái và tử cung bị xệ để tránh đái són hoặc
mang cuộn băng thấm nước tiểu nhét trong cửa mình.
– Nam giới bị són đái
sau khi giải phẫu nhiếp tuyến có thể được đặt cơ vòng ống tiểu nhân tạo để điều
khiển tiểu tiện.
– Võng nâng đỡ ống tiểu
và bọng đái để khi ho, hắt hơi, cười mạnh, ống tiểu đóng lại, không cho nước tiểu
thoát ra.
Bây giờ trở lại với trường
hợp của bà.
Thật là bất tiện và xấu
hổ mỗi khi vui cười mà phải chạy vội vào nhà vệ sinh, chưa tới nơi là nước tiểu
đã chảy ra quần phải lấy tay kẹp lại. Bà cho biết sau khi sanh cháu thứ hai mới
bị chứng này, thì tôi nghĩ có thể là do thai quá lớn tăng áp lực trong bụng dưới
đồng thời khi sanh cháu lại rặn đẻ cho nên cơ bắp vùng chậu yếu và gây ra són
đái.
Bà nên đến một bác sĩ
chuyên về tiết niệu urologist để được khám tìm rõ nguyên nhân rồi điều trị.
Trong khi chờ đợi, bà
thử tập mấy cách nín đái mà tôi kể ở trên, coi xem sao. Đồng thời nhớ giữ gìn vệ
sinh vùng kín cho sạch sẽ kẻo mà nước tiểu gây tổn thương da và bị nhiễm trùng.
Khám bệnh xong, bà cho
tôi biết kết quả nhé.