Hỏi 

Chị cháu năm nay 28 tuổi nhưng thường xuyên bị tụt huyết áp và thiếu oxy não. Bác sĩ cho cháu hỏi có thuốc nào uống để giúp chị cháu. Cháu cám ơn bác sĩ. TranTran 

Đáp 

Không biết là huyết áp của chị cô tụt tới mức độ nào mà cô e ngại, hỏi hộ. Xét ra đây cũng là mối e ngại của nhiều độc giả tuần báo Trẻ, cho nên tôi xin đi vào chi tiết một chút để cô và bà con đồng hương biết rõ.

Bình thường huyết áp ở dưới 120/80 mmHg. Còn thấp là khi một trong hai kết quả bằng hoặc dưới 90 cho tâm thu, 60 tâm trương. Như vậy nếu có kết quả 115/50 thì là huyết áp thấp.

Nguyên nhân:

1. Giảm khối máu do mất nước tại các mô cơ thể vì ói mửa, tiêu chảy, nóng sốt, dùng nhiều thuốc lợi tiểu, phỏng nặng, vận động quá mức với đổ mồ hôi. Máu lưu thông giảm, huyết áp thấp, không đủ dưỡng khí nuôi tế bào, cơ thể mệt mỏi, yếu, chóng mặt.

Nếu mất nước quá nhiều và không được điều trị bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng shock, nguy hiểm tới tính mạng.

2. Nội ngoại xuất huyết  đều giảm khối lượng máu và đưa tới thấp huyết áp.

3. Trong thời gian có thai, mạch máu dãn mở, giảm sức ép của máu lên động mạch do đó huyết áp xuống thấp khiến cho bà bầu hay chóng mặt.  May mắn là huyết áp sẽ trở lại bình thường sau khi sanh.

4. Một số bệnh tim như suy tim, rối loạn van tim, nhịp tim chậm, cơn suy tim đều làm huyết áp xuống thấp vì máu lưu hành ít đi.

5. Mấy bệnh nội tiết như tiểu đường, nhược hoặc cường tuyến giáp, đường huyết thấp.

6. Nhiễm trùng huyết, cơn dị ứng trầm trọng, dinh dưỡng thiếu sinh tố B12, folic acid.

7. Dược phẩm như thuốc lợi tiểu, thuốc dãn mạch, thuốc viagra, vài loại thuốc chống trầm cảm, thuốc chống đau, rượu.

8. Bệnh Parkinson, chấn thương sọ não, ngộ độc hóa chất, phản ứng với thuốc, suy gan, nằm bất động quá lâu.

Một số triệu chứng khi huyết áp xuống quá thấp như  bệnh nhân thấy chóng mặt, quay cuồng, ngất xỉu, buồn ngủ, kém tập trung, buồn nôn, mờ mắt, hơi thở nhanh, da lạnh, khát nước. Nếu huyết áp thấp trầm trọng, bệnh nhân có thể bị trụy tuần hoàn (shock).

Điều trị:

Thấp huyết áp ở người khỏe mạnh mà chỉ có chóng mặt thoảng qua khi đứng lên ngồi xuống thường thường không cần đến trị liệu.

Với các trường hợp nặng, điều trị nguyên nhân gây ra huyết áp thấp có thể giải quyết được vấn đề.

Trường hợp huyết áp xuống rất thấp gây ra shock thì cần được cấp cứu tại bệnh viện.

Bác sĩ có thể cho dùng dược phẩm tăng khối máu (fludocortione, clonidine, viên ngừa thai); thuốc co mạch (midrodine, ritalin, vài loại chống trầm cảm) hoặc thuốc điều khiển sản xuất epinephrine/norepinephrine (ức chế beta atenolol, propanolol) để nâng huyết áp.

Phòng tránh:

Các phương thức sau đây được áp dụng để giảm thiểu dấu hiệu triệu chứng của huyết áp thấp:

1. Uống nhiều nước để ngăn ngừa cơ thể khô nước và nâng cao huyết áp.

2. Dùng thêm muối có thể nâng cao huyết áp, nhưng cần được bác sĩ hướng dẫn để tránh rủi ro suy tim.

3. Mang tất đàn hồi để tránh máu tụ ở hạ chi, nhờ đó máu nhiều hơn ở phần trên cơ thể.

4. Tránh uống rượu vì rượu làm mất nước và làm dãn mạch.

5. Đừng đứng quá lâu; từ từ đứng lên khi nằm hoặc ngồi.

6. Có huyết áp thấp sau khi ăn: không nên uống thuốc chống huyết áp trước khi ăn; tránh đứng bất thình lình và nên nằm nghỉ sau khi ăn; giảm tinh bột trong phần ăn, chia phần ăn làm nhiều bữa nhỏ.

7. Với một số người, nước uống có caffeine làm co mạch nhưng nên uống vào buổi sáng để tránh khó ngủ ban đêm.

8. Nằm ngủ với gối hơi cao hơn chân có thể giảm triệu chứng bằng cách giữ lại natri, bớt tiểu đêm.

9. Khi đứng lâu: một chân co hoặc để trên ghế; lâu lâu ngồi xuống hoặc cúi mình về phía trước, để tay lên đầu gối.

Khi nào cần đi khám bệnh?

Thấp huyết áp mà lại thêm đau ngực, nhiệt độ cơ thể trên 101 độ F (38.3 độ C), rối loạn hô hấp, tim đập không đều, tiêu chảy và nôn ói kéo dài, ho ra đàm, không ăn uống được, đều cần đi bác sĩ ngay để được khám bệnh và điều trị.

Hy vọng những hiểu biết trên đây đã trả lời thỏa đáng thắc mắc của chị cô. Chúc cô và gia đình vui mạnh.