Trong những
năm vừa qua, “Man Best Friend” là mấy cô chú Khuyển (dog) đã được nhiều
nghiên cứu khám phá ra một số khả năng hữu
ích trong lãnh vực y khoa học.
Ngày 15 tháng 3, 2011 vừa qua, nghiên cứu gia
Mathew Reeves, Đại Học Tiểu Bang Michigan, cho hay dường như có một mối liên kết
giữa sở hữu chủ và đi bộ đều đặn cùng bạn khuyển sẽ tăng hứng thú thực hiện
sinh hoạt thể chất tới 34%. Ông cũng cho hay, khoảng 2/3 quý vị nuôi Chó thường
dẫn “bạn ta” đi bộ; “bạn ta” còn trẻ đi bộ với chủ nhiều hơn là khuyển lão và
khuyển ăn nhiều, nặng cân đi bộ lâu hơn là khuyển mảnh mai nhẹ ký. Ông đề nghị
giới chức y tế công cộng hãy cổ võ dân chúng nuôi Chó và cùng Chó đi bộ để vận động nhiều hơn. Kết
quả nghiên cứu được phổ biến trong tạp chí
Journal of Physical Activity and Health.
Thiết nghĩ đây cũng là ý kiến hay để mỗi
chúng ta có động lực đều đặn thực hiện 3 giờ vận động mỗi tuần lễ, theo như hướng
dẫn của cơ quan Y Tế Hoa Kỳ. Nhưng nếu bạn đồng hành 4 chân lại hay oẳng oẳng sủa
hão, hoặc hung hăng ngoạm cẳng người khác thì cũng bất tiện và mất hứng thú.
Các nghiên cứu
Cũng liên quan tới Man Best Friend thì vào đầu
tháng 2 năm 2011, bác sĩ Hidero Sonoda và đồng nghiệp tại Bệnh viện Đại Học Nha
Khoa Fukuoka bên Nhật cho hay là họ đã
làm một thử nghiệm, dùng Chó để khám phá ung thư ruột già-trực tràng.
Theo ông, nhiều nghiên cứu đã xác định rằng một
vài loại ung thư có tiết ra một mùi vị đặc biệt và hóa chất đặc biệt của ung
thư lưu hành trong cơ thể người bệnh.
Áp dụng dữ kiện này, ông đã huấn luyện loại
Chó thân thiện thông minh labrador để hít ngửi hơi thở và phân lỏng của 300 thiện
nguyện viên, trong số này có 48 người đã được xác định bị ung thư ruột già-trực
tràng, số người còn lại hoặc ung thư đã được chữa lành hoặc có người đã bị bướu
thịt polyp. Kết quả là Chó có thể khám phá ung thư qua hơi thở của người bệnh với
tỷ lệ 95% và hửi phân với mức độ chính xác là 98%, so với kết quả nội soi.
Tháng 2 năm 2011, trong tạp san European
Urology, Jean-Nicolas Cornu có công bố kết quả nghiên cứu tìm ung thư bàng
quang bằng cách nhờ Chó hửi nước tiểu bệnh nhân. Theo ông, nước tiểu các bệnh
nhân này có một hóa chất hữu cơ bay hơi rất đặc biệt mà ông nghĩ rằng Khuyển có
thể phân biệt.
Thực ra, khả năng đánh hơi tìm bệnh của Chó
đã được nói tới từ thập niên 1980.
Trong một lá thư gửi cho tạp san y học uy tín
Lancet, các bác sĩ Hywel Williams và Andrew Pembroke, khoa Da Liễu tại King’s
College Hospital, London đã nêu ra trường hợp một phụ nữ tìm ra ung thư da nhờ
khứu giác của con chó nuôi trong nhà. Bà ta thấy con chó cứ liên tục rúc vào một
vết lạ bất thường ở ống chân để ngửi. Sinh nghi, bà bèn đi bác sĩ khám và sau
xét nghiệm, bác sĩ xác định bà bị ung thư da. Mấy năm sau, bác sĩ Williams và
bác sĩ John Church ở Oxford, Anh quốc, lại báo cáo trường hợp Chó khám phá ung
thư da ở một người đàn ông 66 tuổi.
Khi đọc được các báo cáo này, bác sĩ chuyên về
ung thư da Armand Cognetta ở Tallahassee, Florida, bèn hợp tác cùng với một nhà
chuyên môn nuôi chó để nghiên cứu thêm. Họ huấn luyện một Khuyển có tên là
George để ngửi một số ung thư da melanoma và thấy rằng mức độ chính xác khám
phá ra ung thư của George là 96% và bạn ta cũng phân biệt được melanoma với vết
thương thường ở trên da.
Trước đó, vào đầu năm 2006, Michael
McCulloch, California, và Tadeusz Jezierski, Ba Lan, đã dành nhiều thời gian để
nghiên cứu coi xem Chó có thể tìm ra ung thư bằng cách cho chúng ngửi hơi thở bệnh
nhân ung thư. Họ huấn luyện 5 con Chó nuôi ở nhà trong vòng 3 tuần lễ rồi cho
ngửi hơi thở của 55 bệnh nhân ung thư phổi và 55 người bị ung thư vú. Kết quả
cho hay mức độ chính xác và nhậy cảm mà mấy chú Khuyển này khám phá ra 2 bệnh
ung thư này là từ 88%-97%. Chúng còn có thể tìm ra bệnh ở giai đoạn rất sớm.
Tại
Thụy Điển, bác sĩ György Horvath MD,
University Hospital in Göteborg cho hay, ung thư noãn sào có một mùi vị khác hẳn
mùi của ung thư cổ tử cung hoặc niêm mạc dạ con. Cùng với mấy nhà chuyên môn
nuôi Chó, ông đã thử nghiệm cho Chó ngửi mùi của ung thư này và kết luận rằng
Chó có thể phân biệt các loại ung thư noãn sào kể cả thời kỳ khác nhau của ung
thư. Kết quả nghiên cứu được phổ biến trên tạp chí Integrative Cancer Therapies
tháng 6 năm 2008.
Tập
san European Urology tháng 2 năm 2011 có đăng kết quả nghiên cứu của bác sĩ
Jean-Nicolas Cornu, bệnh viện Tenon ở Paris, về huấn luyện Chó để tìm ung thư
nhiếp tuyến. Đây là loại ung thư khá phổ biến ở nam giới tuổi cao. Cho tới nay,
có 2 xét nghiệm để chẩn đoán ung thư này. Đó là thử máu đo PSA và sinh thiết
biopsy.
Theo bác sĩ chuyên khoa Tiết Niệu, Anthony Y
Smith, Đại Học New Mexico, xét nghiệm PSA khá tốt để chẩn đoán nhiều ca ung thư
nhưng cũng có nhiều dương tính giả (false positive). Theo ông, những ai có PSA
cao mà kiểm chứng thêm với sinh thiết thì chỉ 1/3 được xác định bị ung thư.
Ngoài ra, nhiều người mới chớm bị ung thư đã được điều trị một cách không cần
thiết, vì các phương pháp xét nghiệm hiện có không phân biệt được ung thư ác
tính nguy hiểm tới sinh mệnh với ung thư phát triển chậm.
Bác sĩ Cornu lấy nước tiểu của 66 bệnh nhân
có PSA cao hoặc phì đại nhiếp tuyến. Trong số bệnh nhân này, 33 người đã đựoc
biopsy xác định ung thư còn 33 người kia biopsy âm tính. Khuyển shepherd được
huấn luyện trong 2 năm rồi bắt đầu đánh hơi tìm bệnh bằng cách lần lượt dùng
mũi ngửi một dãy hộp đựng nước tiểu bày ra trước mặt. Chó đã vẫy đuôi gật gù
phán ung thư ở 30/33 bệnh nhân với tỷ lệ chính xác là 91%.
Trước các kết quả nghiên cứu sơ khởi kể trên,
nhiều nhà chuyên môn có phản ứng khác nhau.
Giám Đốc Pine Street Foundation tại
California Nicholas Broffman xác định là
các tế bào ung thư tiết ra vài chất phế thải chuyển hóa như alkanes và benzene
mà tế bào bình thường không có. Tổ chức này hiện nay đang thực hiện nhiều
nghiên cứu để tìm ung thư qua hơi thở người bệnh.
Nữ bác sĩ Carolyn Willis, chuyên khoa Da Liễu
tin rằng một số bệnh tiết ra mùi đặc biệt. Bà nhắc lại là cách đây nhiều thế kỷ,
Hippocrates cũng đã diễn tả mùi trái cây ở bệnh nhân tiểu đường. Bệnh nhân gan
cũng phát ra mùi mốc meo.
Bác sĩ giải phẫu John Church, người đã dành
nhiều thập niên để nghiên cứu Chó khám phá ung thư thì hăng say hơn với ý kiến
là chúng ta chỉ mới bắt đầu khai thác sức mạnh về bộ phận mũi của Chó. Ông nghĩ
rằng một ngày nào đó ta có thể dễ dàng sớm tìm ra các bệnh ung thư vì chúng ta
đang sở hữu một tài sản lớn, một khí cụ kỳ diệu.
Bác sĩ Ted Gansler, Hội Ung Thư Hoa Kỳ thì dè
dặt hơn khi góp ý là dù nếu Chó có làm việc đúng đắn trong các nghiên cứu,
nhưng chưa chắc bệnh nhân đã sẵn sàng nhận hóa trị căn cứ vào xác định của Chó
mà sẽ đi làm sinh thiết cho chắc ăn. Ông cũng nói thêm, ý tưởng dùng Chó để
khám phá ung thư không phải là hành động điên rồ, mà rất đáng tin cậy về phương
diện sinh học. Tuy nhiên cần nhiều nghiên cứu khác nữa và xác định sự hữu hiệu
của phương pháp.
Khứu giác của Chó
Nhắc lại là khứu giác của Chó nhậy cảm hơn ở
người tới 1,000 lần vì chúng có tới 220 triệu thụ thể (receptor) ngửi, trong
khi con người chỉ có 5 triệu đơn vị.
Mũi Chó chiếm phần lớn diện tích của mặt và
phần óc chịu trách nhiệm về ngửi của chúng lớn hơn phần tương xứng của người tới
40 lần. Các đường dây thần kinh chạy từ mũi lên óc của Chó cũng nhiều hơn ở người.
Theo nhà nghiên cứu McCulloch, não bộ và mũi
của Chó là dụng cụ khám phá mùi vị hữu hiệu nhất hiện nay trên trái đất. Tiến
Sĩ Larry Meyers, Đại Học Thú Y Auburn, có nhận xét là khứu giác của Chó nhạy cảm
tinh vi đến mức là chúng có thể phân biệt một hóa chất đơn hoặc một tổng hợp
nhiều hóa chất.
Do sự thính mũi, Chó đã được huấn luyện để
hít ngửi tìm tử thi trong thiên tai bão lụt, tìm chất nổ, bạch phiến tại phi hải
cảng, bảo đảm an ninh biên giới hoặc truy tìm địch thủ chiến tranh. Nhiều tác giả còn cho hay, Chó cũng giúp báo
động cơn kinh phong, đường huyết cao thấp, giúp người khuyết thị đi lại, đóng mở
cửa, lấy đồ vật dụng, làm bạn, khiến cho nhiều người không cảm thấy cô đơn, đôi
khi mang tới cho con người cả tình cảm thân thương cần thiết cho đời sống.
Kết luận
Bác sĩ J.Leonard Lichtenfield, Hội Ung Thư Hoa
Kỳ nhận xét là việc tìm ung thư qua hơi thở không đến nỗi “cường điệu”, không
tưởng. Đã có nhiều nghiên cứu cố gắng tìm ra những chất đạm báo động ung thư
lưu hành trong máu.
Theo các nhà nghiên cứu, đây là khám phá hữu
ích để từ đó chế tạo ra một Mũi Điện Tử electronic nose có thể sớm tìm ra ung thư qua hít ngửi hơi thở hoặc phẩn người
bệnh. Vì rất tốn kém và cần thời gian lâu để huấn luyện chó làm công việc hít
ngửi chẩn đoán bệnh này. Và chắc là cũng chưa có nhiều người đặt tin tưởng vào
khả năng chẩn đoán bệnh của Man Best Friend.
Hy vọng ngày đó không quá xa.
Bác
sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa
Kỳ
www.bsnguyenyduc.com
http://www.youtube.com/user/Drnguyenyduc/video